เซลล์ประสาท(neuron,nervecell)
ร่างกายคนมีเซลล์ประสาท (nerve cell) หรือนิวรอน (neuron) จำนวนมากทำหน้าที่เกี่ยว
กับการรับรู้และการตอบสนองแต่ละเซลล์อาจมีการเชื่อมโยงเกี่ยวพันกับเซลล์ประสาทอื่นเป็นพันๆ
เซลล์ เป็นเรื่องน่าอัศจรรย์มากที่เซลล์จำนวนมากสามารถทำงานเกี่ยวกับการรับส่งสัญญาณระหว่าง
สิ่งเร้าภายนอกและภายในร่างกายได้อย่างมีระบบ
ร่างกายคนมีเซลล์ประสาท (nerve cell) หรือนิวรอน (neuron) จำนวนมากทำหน้าที่เกี่ยว
กับการรับรู้และการตอบสนองแต่ละเซลล์อาจมีการเชื่อมโยงเกี่ยวพันกับเซลล์ประสาทอื่นเป็นพันๆ
เซลล์ เป็นเรื่องน่าอัศจรรย์มากที่เซลล์จำนวนมากสามารถทำงานเกี่ยวกับการรับส่งสัญญาณระหว่าง
สิ่งเร้าภายนอกและภายในร่างกายได้อย่างมีระบบ
เซลล์ประสาทประกอบด้วยส่วนที่สำคัญสองส่วนคือ
ตัวเซลล์(cellbody)และใยประสาท(nervefiber)
ตัวเซลล์เป็นส่วนของไซโทพลาซึมและนิวเคลียสตัวเซลล์มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ
4 - 25 ไมโครเมตรภายในมีออร์แกเนลล์ที่สำคัญ คือ ไมโทคอนเดรีย เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม
และกอลจิคอมเพล็กซ์จำนวนมาก
ใยประสาทที่นำกระแสประสาทเข้าสู่ตัวเซลล์เรียกว่าเดนไดรต์(dendrite)ใยประสาทนำกระแสประสาทออกจากตัวเซลล์เรียกว่าแอกซอน(axon)เซลล์ประสาทแต่ละเซลล์จะมีเดนไดรต์แยกจากตัวเซลล์หนึ่งใยหรือหลายใย ส่วนแอกซอนมีเพียงใยเดียวเท่านั้น
ตัวเซลล์(cellbody)และใยประสาท(nervefiber)
ตัวเซลล์เป็นส่วนของไซโทพลาซึมและนิวเคลียสตัวเซลล์มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ
4 - 25 ไมโครเมตรภายในมีออร์แกเนลล์ที่สำคัญ คือ ไมโทคอนเดรีย เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม
และกอลจิคอมเพล็กซ์จำนวนมาก
ใยประสาทที่นำกระแสประสาทเข้าสู่ตัวเซลล์เรียกว่าเดนไดรต์(dendrite)ใยประสาทนำกระแสประสาทออกจากตัวเซลล์เรียกว่าแอกซอน(axon)เซลล์ประสาทแต่ละเซลล์จะมีเดนไดรต์แยกจากตัวเซลล์หนึ่งใยหรือหลายใย ส่วนแอกซอนมีเพียงใยเดียวเท่านั้น
กรณีใยประสาทยาวซึ่งมักเป็นใยประสาทของแอกซอนจะมีเยื่อไมอีลิน(myelinsheath) มาหุ้มใยประสาท
เยื่อไมอีลินมีสารจำพวกลิพิดเป็นองค์ประกอบเมื่อตรวจดูภาพตัดขวางของเยื่อไมอีลินด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนพบว่าเยื่อไมอีลินติดต่อกับเซลล์ชวันน์ (schwanncell) ซึ่งเป็นเซลล์ค้ำจุนชนิดหนึ่งแสดงว่าเยื่อไมอีลินเป็นส่วนหนึ่งของเยื่อหุ้มของเซลล์ชวันน์ ส่วนของแอกซอนตรงบริเวณร่อยต่อระหว่างเซลล์ชวันน์แต่ละเซลล์เป็นบริเวณที่ไม่มีเยื่อไมอีลินหุ้มเรียกว่า โนดออฟแรนเวียร์ (node of Ranvier)
เยื่อไมอีลินมีสารจำพวกลิพิดเป็นองค์ประกอบเมื่อตรวจดูภาพตัดขวางของเยื่อไมอีลินด้วย
กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนพบว่าเยื่อไมอีลินติดต่อกับเซลล์ชวันน์ (schwanncell) ซึ่งเป็นเซลล์ค้ำจุนชนิดหนึ่งแสดงว่าเยื่อไมอีลินเป็นส่วนหนึ่งของเยื่อหุ้มของเซลล์ชวันน์ ส่วนของแอกซอนตรงบริเวณร่อยต่อระหว่างเซลล์ชวันน์แต่ละเซลล์เป็นบริเวณที่ไม่มีเยื่อไมอีลินหุ้มเรียกว่า โนดออฟแรนเวียร์ (node of Ranvier)
เซลล์ประสาทจำแนกตามหน้าที่ได้ 3 ชนิด ได้แก่
เซลล์ประสาทรับความรู้สึก (sensory neuron)
คือ เซลล์ประสาทที่รับกระแสประสาทจากหน่วยรับความรู้สึก แล้วถ่ายทอดกระแสประสาท
ไปยังเซลล์ประสาทสั่งการ อาจผ่านเซลล์ประสาทประสานงานหรือไม่ผ่านก็ได้ เซลล์เหล่านี้มีตัวเซลล์อยู่ที่ปมประสาทรากบนของไขสันหลัง
ไปยังเซลล์ประสาทสั่งการ อาจผ่านเซลล์ประสาทประสานงานหรือไม่ผ่านก็ได้ เซลล์เหล่านี้มีตัวเซลล์อยู่ที่ปมประสาทรากบนของไขสันหลัง
เซลล์ประสาทสั่งการ(motor neuron)
มักมีใยประสาทแอกซอนยาวกว่าเดนไดรต์ อาจยาวถึง 1 เมตร เพราะเซลล์ประสาทสั่งการ
ที่อยู่ในไขสันหลังต้องส่งกระแสประสาทออกจากไขสันหลัง เพื่อนำกระแสประสาทไปยัง
หน่วยปฏิบัติงาน เช่น กล้ามเนื้อแขนขา ซึ่งอยู่ห่างไกลจากไขสันหลังมาก
ที่อยู่ในไขสันหลังต้องส่งกระแสประสาทออกจากไขสันหลัง เพื่อนำกระแสประสาทไปยัง
หน่วยปฏิบัติงาน เช่น กล้ามเนื้อแขนขา ซึ่งอยู่ห่างไกลจากไขสันหลังมาก
เซลล์ประสาทประสานงาน(association neuron )
เซลล์ประสาทชนิดนี้อยู่ภายในสมองและไขสันหลัง จะเชื่อมต่อระหว่างเซลล์ประสาทรับความรู้สึก กับเซลล์ประสาทสั่งการใยประสาทของเซลล์ประสาทประสานงานอาจมีความยาวเพียง4 - 5 ไมโครเมตรเท่านั้น
การถ่ายทอดกระแสประสาท
การถ่ายทอดกระแสประสาท
ทำให้เซลล์ประสาทที่ถูกกระตุ้นมีกระแสประสาทเกิดขึ้นและถูกถ่ายทอดต่อจนไปถึงปลายทางเมื่อสารสื่อประสาทถูกปล่อยออกมาจากถุงบรรจุสารสื่อประสาทที่เยื่อหุ้มปลายประสาทแอกซอนเข้าสู่ช่องไซแนปส์สารสื่อประสาทจะไปจับกับโปรตีนตัวรับที่เยื่อหุ้มเชลล์ประสาทหลังไซแนปส์ทำให้เกิดการเคลื่อนที่ของไอออนผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความต่างศักย์ที่เดนไดรต์ของเซลล์ประสาทของไซแนปส์และทำให้เกิดการส่งกระแสประสาทต่อไป
(norepinephrine) เอนดอร์ฟิน (endorphine)
